Το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης αποτελεί μία από τις λιγότερο συζητημένες, αλλά εξαιρετικά σημαντικές καταστάσεις που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής πολλών γυναικών στη φάση της εμμηνόπαυσης και της μετεμμηνόπαυσης. Πρόκειται για ένα σύνδρομο με πολλαπλές επιπτώσεις στο ουρογεννητικό σύστημα, το οποίο σχετίζεται άμεσα με τη μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και την προοδευτική ατροφία των ιστών της περιοχής. 

Τι είναι το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης

Ο όρος «ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης» χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο συμπτωμάτων και κλινικών ευρημάτων που σχετίζονται με την υποστροφή των οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση. Ο όρος έχει αντικαταστήσει την παλαιότερη ονομασία «κολπική ατροφία», καθώς αποτυπώνει πιο ολοκληρωμένα την ευρύτερη επίδραση του συνδρόμου στο γεννητικό αλλά και στο ουροποιητικό σύστημα.

Με απλά λόγια, πρόκειται για δομικές και λειτουργικές μεταβολές που συμβαίνουν στον κόλπο, το αιδοίο, την ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη λόγω ορμονικών αλλαγών, κυρίως της μείωσης των οιστρογόνων.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα

Το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης μπορεί να εκδηλωθεί με μια σειρά συμπτωμάτων που επηρεάζουν τόσο τη σεξουαλική υγεία όσο και την λειτουργεία του ουροποιητικού συστήματος  της γυναίκας. Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα ξηρότητας στον κόλπο
• Κνησμός, κάψιμο ή ερεθισμός στην περιγεννητική περιοχή
• Δυσπαρευνία (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή)
• Συχνουρία και επιτακτική ούρηση
• Δυσουρία (πόνος ή κάψιμο κατά την ούρηση)
• Επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις
• Μείωση της ελαστικότητας των ιστών και αλλαγή στην ανατομία της περιοχής
• Αίσθημα βάρους ή πίεσης στον κόλπο, που μπορεί να σχετίζεται με πρόπτωση

Τα συμπτώματα αυτά δεν εμφανίζονται απαραίτητα όλα μαζί, αλλά μπορεί να επιδεινωθούν με τον χρόνο εάν δεν υπάρξει κατάλληλη παρέμβαση. Η έγκαιρη διάγνωση και η έναρξη θεραπείας μπορούν να προλάβουν ή να μειώσουν την ένταση αυτών των προβλημάτων.

Πού οφείλεται το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης

Η κύρια αιτία του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης είναι η έλλειψη οιστρογόνων, που προκύπτει φυσιολογικά κατά την εμμηνόπαυση. Τα οιστρογόνα είναι πολύ σημαντικά για τη διατήρηση της υγείας των ιστών του κατώτερου γεννητικού και ουροποιητικού συστήματος. Όταν τα επίπεδά τους μειώνονται:

• Η επιδερμίδα και ο βλεννογόνος του κόλπου λεπταίνουν και χάνουν την ελαστικότητά τους
• Μειώνεται η φυσική ενυδάτωση της περιοχής
• Διαταράσσεται η μικροχλωρίδα του κόλπου, ευνοώντας λοιμώξεις
• Ο ουροποιητικός βλεννογόνος γίνεται ευάλωτος σε φλεγμονές
• Επηρεάζεται η λειτουργικότητα του πυελικού εδάφους

Πρέπει να σημειωθεί ότι η εμμηνόπαυση δεν είναι η μόνη κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει ορμονικές αλλαγές τέτοιας φύσης. Το σύνδρομο μπορεί να εμφανιστεί και σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε αφαίρεση ωοθηκών (χειρουργική εμμηνόπαυση), σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, ή σε ορμονική θεραπεία για καρκίνο του μαστού.

Διάγνωση και αξιολόγηση

Η διάγνωση του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης βασίζεται:

• Στο ιστορικό και την αναφορά των συμπτωμάτων από την ασθενή
• Στην κλινική εξέταση από τον γυναικολόγο ή ουρολόγο
• Σε κολποσκοπική ή ουροδυναμική αξιολόγηση όπου κρίνεται απαραίτητο
• Σε εργαστηριακές εξετάσεις (π.χ. ουροκαλλιέργεια) σε περίπτωση υποτροπιαζουσών ουρολοιμώξεων

Η σωστή καταγραφή των συμπτωμάτων και η συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό είναι απαραίτητα στοιχεία για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας.

Πώς αντιμετωπίζεται το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης

Η αντιμετώπιση του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης είναι πολυπαραγοντική και εξατομικευμένη. Στόχος είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων, η αποκατάσταση της λειτουργικότητας των ιστών και η πρόληψη επιπλοκών.

1. Τοπική ορμονική θεραπεία

Η τοπική εφαρμογή οιστρογόνων (σε μορφή κρέμας, υπόθετων ή δακτυλίου) αποτελεί την πιο αποτελεσματική θεραπεία για την αποκατάσταση του κολπικού βλεννογόνου και την ανακούφιση από τα περισσότερα συμπτώματα. Η απορρόφηση των οιστρογόνων είναι ελάχιστη, γεγονός που καθιστά αυτή τη θεραπεία ασφαλή για τις περισσότερες γυναίκες, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η συστηματική χορήγηση ορμονών δεν ενδείκνυται.

2. Μη ορμονικές θεραπείες

Σε γυναίκες που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να λάβουν ορμονική θεραπεία, υπάρχουν μη ορμονικές εναλλακτικές, όπως:

• Κολπικά ενυδατικά και λιπαντικά
• Θεραπεία με υαλουρονικό οξύ
• Αντιφλεγμονώδεις ή αναπλαστικές τοπικές θεραπείες
• Φυτικά σκευάσματα (με περιορισμένα επιστημονικά δεδομένα)

3. Επεμβατικές μέθοδοι – Laser και RF

Τα τελευταία χρόνια, τεχνολογίες όπως το κολπικό laser και οι ραδιοσυχνότητες (RF) έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται ως μέθοδοι αναζωογόνησης του βλεννογόνου της περιοχής. Πρόκειται για θεραπείες που ενεργοποιούν την παραγωγή κολλαγόνου και την ανανέωση των ιστών χωρίς την ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής. Αποτελούν εναλλακτική ή συμπληρωματική προσέγγιση για γυναίκες με επίμονα ή υποτροπιάζοντα συμπτώματα.

4. Ολιστική προσέγγιση

Η αντιμετώπιση του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης δεν σταματά στη φαρμακευτική αγωγή. Η τροποποίηση τρόπου ζωής, η καλή υγιεινή, η αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων (π.χ. συνθετικά εσώρουχα, αρωματισμένα σαπούνια), η καλή ενυδάτωση και η σωστή σεξουαλική υγεία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη συνολική βελτίωση των συμπτωμάτων.

Η σημασία της ενημέρωσης και της πρόληψης

Πολλές γυναίκες δεν αναφέρουν τα συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης είτε λόγω αμηχανίας είτε επειδή θεωρούν πως πρόκειται για «φυσιολογικές» αλλαγές της ηλικίας. Ωστόσο, το σύνδρομο δεν πρέπει να αγνοείται, διότι επηρεάζει σοβαρά την καθημερινότητα, τη σεξουαλική ζωή και την ψυχολογία της γυναίκας.

Η πρόληψη περιλαμβάνει την έγκαιρη παρακολούθηση από εξειδικευμένο ουρολόγο ή γυναικολόγο, ιδιαίτερα στις γυναίκες που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση ή έχουν ιστορικό σχετικών προβλημάτων.

Το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης μπορεί να έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των γυναικών. Η μείωση των οιστρογόνων φέρνει δομικές αλλαγές στο γεννητικό και ουροποιητικό σύστημα, που συχνά προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα. Με την κατάλληλη ιατρική προσέγγιση, τις σωστές θεραπευτικές επιλογές και την ανοιχτή επικοινωνία με τον ειδικό, το σύνδρομο μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

ourologos-drogosis.gr