ΛΙΘΙΑΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΚΑΙ ΟΥΡΗΤΗΡΑ
Οι λίθοι του ουροποιητικού είναι εναποθέσεις σκληρής σύστασης που μπορεί να βρεθούν στον νεφρό, τον ουρητήρα ή την ουροδόχο κύστη.
Συχνότητα
Είναι μια συχνή πάθηση.
- Περίπου ένας στους 10 ανθρώπους θα αναπτύξει πέτρα σε κάποια στιγμή της ζωής του
- Κάθε άνθρωπος έχει 5 έως 10% πιθανότητα ανάπτυξης λίθου στην διάρκεια της ζωής του
- Οι άνδρες σχηματίζουν πιο συχνά λίθους από τις γυναίκες με μια αναλογία 3/1
- Ο σχηματισμός λίθων είναι πιο συχνός σε άτομα ηλικίας μεταξύ 30 και 50 ετών
- Οι ασθενείς με λιθίαση συχνά υποτροπιάζουν κατά την διάρκεια της ζωής τους
Οι λίθοι σχηματίζονται όταν τα ούρα γίνονται πιο συμπυκνωμένα επιτρέποντας σε ανόργανες ουσίες να κρυσταλλοποιούνται και να συναθροίζονται μεταξύ τους.
Η διέλευση των λίθων του νεφρού διαμέσου του ουρητήρα μπορεί να είναι αρκετά επώδυνη πλην όμως οι λίθοι δεν δημιουργούν συνήθως καμιά μόνιμη βλάβη.
Ανάλογα με την κατάσταση, ο ασθενής μπορεί να μην χρειάζεται τίποτα άλλο πέραν της λήψης αναλγητικών φαρμάκων και της κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας νερού η οποία θα οδηγήσει στην αποβολή του λίθου.
Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση.
Αίτια
Οι λίθοι του νεφρού συχνά δεν έχουν μία και μόνη αιτία.
Συνήθως αρκετοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης λιθίασης.
Οι λίθοι σχηματίζονται όταν τα ούρα περιέχουν περισσότερες ουσίες που δημιουργούν κρυστάλλους όπως ασβέστιο, οξαλικά και ουρικό οξύ, οι οποίες πέραν μιας συγκεκριμένης συγκέντρωσης δεν μπορούν να διαλυθούν στα ούρα.
Την ίδια στιγμή μπορεί να λείπουν ουσίες οι οποίες εμποδίζουν την συνάθροιση των κρυστάλλων δημιουργώντας ένα ιδανικό περιβάλλον για λίθους στους νεφρούς.
Είδη λίθων
Η γνώση της σύστασης των λίθων μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό της αιτίας η οποία με τη σειρά της θα καθορίσει τον τρόπο αντιμετώπισης.
Τα είδη των λίθων του ουροποιητικού είναι:
- Λίθοι ασβεστίου
Οι περισσότεροι λίθοι του νεφρού είναι λίθοι ασβεστίου οι οποίοι συχνά αποτελούνται από οξαλικό ασβέστιο.
Το οξαλικό οξύ είναι μια ουσία που βρίσκεται στις στροφές.
Μερικά φρούτα και λαχανικά καθώς επίσης τα καρύδια και η σοκολάτα περιέχουν υψηλά επίπεδα οξαλικού οξέος.
Το ήπαρ επίσης παράγει οξαλικά.
Διαιτητικοί παράγοντες όπως οι υψηλές δόσεις βιταμίνης D, χειρουργεία στο έντερο και αρκετές μεταβολικές διαταραχές μπορεί να αυξήσουν την συγκέντρωση του ασβεστίου ή των οξαλικών στα ούρα.
Οι λίθοι ασβεστίου μπορεί επίσης να εμφανιστούν και με τη μορφή φωσφορικού ασβεστίου.
- Λίθοι στρουβίτη
Οι λίθοι στρουβίτη σχηματίζονται λόγω λοιμώξεων στο ουροποιητικό.
Μπορούν να αυξηθούν σε μέγεθος και να γίνουν αρκετά μεγάλοι, πολλές φορές με λίγα συμπτώματα.
- Λίθοι ουρικού οξέως
Μπορούν να σχηματιστούν σε άτομα που δεν πίνουν αρκετά υγρά, που χάνουν αρκετά υγρά καθώς επίσης και σε άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών ή που πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια.
Συγκεκριμένοι γεννητικοί παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης λίθων ουρικού οξέος.
- Λίθοι κυστίνης
Σχηματίζονται σε ασθενείς με κληρονομικά νοσήματα τα οποία προκαλούν αυξημένη αποβολή συγκεκριμένων αμινοξέων στα ούρα (κυστινουρία).
- Άλλα σπάνια είδη λίθων μπορεί επίσης να σχηματιστούν.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης λίθων στο ουροποιητικό σύστημα είναι:
- Οικογενειακό και κληρονομικό ιστορικό
Αν κάποιος στην οικογένεια έχει λίθους του ουροποιητικού είναι πιθανόν να αναπτύξουν λίθους και άλλα μέλη.
Αν ένας ασθενής στο παρελθόν είχε αναπτύξει λίθους τότε έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει και άλλους.
- Ηλικία
Οι λίθοι αναπτύσσονται πιο συχνά σε ενήλικες ασθενείς από 40 ετών και άνω αν και μπορούν να σχηματιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
- Αφυδάτωση
Η μειωμένη πρόσληψη νερού κάθε μέρα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λιθίασης.
Ασθενείς που ζουν σε θερμά κλίματα και αυτοί που ιδρώνουν περισσότερο έχουν αυξημένο κίνδυνο σε σχέση με άλλους.
- Διαιτητικές συνήθειες
Δίαιτες που περιέχουν υψηλά ποσοστά πρωτεΐνης, νατρίου και ζάχαρης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης συγκεκριμένων λίθων.
Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για τη δίαιτα πλούσια σε νάτριο.
Πολύ νάτριο στην δίαιτα αυξάνει τα ποσά ασβεστίου που πρέπει να φιλτραριστούν στους νεφρούς και γι’ αυτό αυξάνει τον κίνδυνο λιθίασης.
- Παχυσαρκία
Υψηλός δείκτης μάζας σώματος και μεγάλη περιφέρεια κοιλιάς, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο λιθίασης.
- Ασθένειες του γαστρεντερικού και χειρουργικές επεμβάσεις
Το γαστρικό by pass, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και η χρόνια διάρροια, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στην διαδικασία της πέψης που επηρεάζουν την απορρόφηση του ασβεστίου και του νερού, αυξάνοντας στα ούρα το επίπεδο ουσιών που σχηματίζουν λίθους.
- Άλλες παθολογικές καταστάσεις
Αυτές περιλαμβάνουν την νεφροσωληναριακή οξέωση, την κυστινουρία, τον υπερπαραθυρεοειδισμό, την λήψη ορισμένων φαρμάκων και τις λοιμώξεις του ουροποιητικού.
Συμπτώματα
Ένας λίθος μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα έως ότου κινηθεί και περάσει εντός του ουρητήρα (δηλαδή του σωλήνα που συνδέει τον νεφρό με την ουροδόχο κύστη)
πηγή: commons.wikipedia.org
Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα:
- Έντονος πόνος πλευρικά και στην πλάτη
- Πόνος ο οποίος αναπτύσσεται και εξαπλώνεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στο όσχεο
- Πόνος ο οποίος έρχεται σε κύματα και αυξομειώνεται σε ένταση
- Πόνος κατά την ούρηση
- Ροζ, κόκκινο ή καφέ χρώμα ούρων
- Θολά ή δύσοσμα ούρα
- Ναυτία και έμετος
- Ούρηση πιο συχνά απ’ ότι συνήθως
- Πυρετός και ρίγος όταν συνυπάρχει λοίμωξη
πηγή: patients.uroweb.org
Ο πόνος από ένα λίθο στο νεφρό μπορεί να αλλάξει θέση και ένταση ενώ ο λίθος κινείται μέσα στο ουροποιητικό.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση λιθίασης στο ουροποιητικό απαιτούνται εξετάσεις όπως:
- Εξετάσεις αίματος
Μπορεί να αποκαλύψουν υψηλές τιμές ασβεστίου η ουρικού οξέος στο αίμα.
Βοηθούν στην παρακολούθηση της υγείας των νεφρών και μπορούν να οδηγήσουν στη διάγνωση άλλων παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με την λιθίαση.
- Εξετάσεις ούρων
Με την συλλογή και την εξέταση ούρων 24ώρου, μετράται η ποσότητα των αποβαλλομένων αλάτων στα ούρα καθώς και ουσιών που προλαμβάνουν την λιθίαση.
- Απεικονιστικές εξετάσεις
Μπορούν να δείξουν λίθους στο ουροποιητικό.
Υπάρχουν επιλογές μεταξύ:
– Απλής ακτινογραφίας νεφρών – ουρητήρων – ουροδόχου κύστης η οποία μπορεί να μην δείξει μικρούς λίθους
– Υψηλής ανάλυσης αξονικής τομογραφίας που μπορεί να αναδείξει ακόμα και μικρούς λίθους
– Yπερήχων
– Ενδοφλέβιας πυελογραφίας
Στην πυελογραφία γίνεται χρήση σκιαγραφικού και μετά λήψη ακτινογραφιών καθώς το σκιαγραφικό μετακινείται από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη.
- Ανάλυση λίθων
Προσφέρει πληροφορίες για να καθοριστεί η αιτία της λιθίασης και να γίνει ένα θεραπευτικό σχέδιο για την πρόληψη και θεραπεία.
Θεραπεία
Διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του λίθου και την αιτία.
Μικροί λίθοι με ελάχιστα συμπτώματα
Οι περισσότεροι λίθοι του νεφρού δεν χρειάζονται επιθετική θεραπεία.
Ένας μικρός λίθος μπορεί να αποβληθεί με τους ακόλουθους τρόπους:
- Πίνοντας νερό
πηγή: webmd.com
Πίνοντας 2 έως 3 λίτρα νερό την ημέρα μπορεί να βοηθήσει στην αποβολή του λίθου.
- Με την χορήγηση αναλγητικών
Η αποβολή ενός μικρού λίθου μπορεί να προκαλέσει πόνο. Γι’ αυτό το λόγο συστήνεται η λήψη αναλγητικών.
- Με την χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής
Χρησιμοποιούνται φάρμακα γνωστά ως α – blockers τα οποία χαλαρώνουν τους μύες του ουρητήρα βοηθώντας στην αποβολή του λίθου γρηγορότερα και με λιγότερο πόνο.
Μεγάλοι λίθοι που προκαλούν συμπτώματα
Οι πέτρες που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά, είτε επειδή είναι πολύ μεγάλες για να αποβληθούν από μόνες τους είτε επειδή προκαλούν αιμορραγία, απόφραξη και υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, χρειάζονται επιθετική αντιμετώπιση.
Στις επεμβατικές μεθόδους περιλαμβάνονται:
- Εξωσωματική λιθοτριψία με χρήση υπερήχων
Σε αυτή γίνεται κατακερματισμός της πέτρας με κρουστικά κύματα.
Είναι μια διαδικασία καλά ανεκτή από τον ασθενή με ποσοστό επιτυχίας που φτάνει το 90%.
- Ουρητηροσκόπηση και ενδοσωματική λιθοτριψία
Χρησιμοποιείται για πέτρες που βρίσκονται στον ουρητήρα.
Γίνεται με τη χρήση ενός ενδοσκοπίου που ονομάζεται ουρητηροσκόπιο.
Το τελευταίο εισάγεται μέσω της ουρήθρας και της κύστης, εισέρχεται στον ουρητήρα και φτάνει στην πέτρα.
Εκεί με τη χρήση laser γίνεται κατακερματισμός της πέτρας.
- Διαθερμική νεφρολιθοτριψία
Χρησιμοποιείται για μεγάλες πέτρες του νεφρού ή πέτρες που δεν σπάνε με την εξωσωματική λιθοτριψία.
Γίνεται μέσω μίας οπής που από το δέρμα φτάνει στο νεφρό.
Από εκεί εισάγεται το νεφροσκόπιο και η πέτρα κατακερματίζεται χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές ενέργειας.
- Με ανοικτή χειρουργική επέμβαση
Σήμερα έχει περιοριστεί και χρησιμοποιείται μόνο για επιλεγμένες περιπτώσεις.